Petani

Ko e Kolisi Lotoloto ko Petani

1955 - ‘aho 4 ‘o Me, 1957

fai ’e Sekona Taungakava

Na’e fokotu’u ‘a e Ako lotoloto ni ‘i he 1955, ngalingali he kamata pe ‘o e ta’u 1955. Ko Senituli Koloi ‘o Loto Foa, ‘a e ‘uluaki faiako ‘i he kamata’anga.

Ko e 1956, na’e hiki atu ‘a Sione Pauli ‘Alofi ‘o ‘Uiha ke tokoni faiako kia Senituli Koloi, na’a kamata heni ‘a e hu ki he Kolisi ko Tupou mei he Petani Middle School. Ko Havea Moli Tiueti mei Muitoa (Ha’ano) ‘a ia ‘oku ui ‘i he Kolisi ko Tupou, ko Havea Moli Tamanika. Na’e hokohoko ke pehee mai ‘a e ‘uluaki fua hili hono fakahuafa ko Taufa’ahu I, ‘i he ‘aho 4 ‘o Me 1957. Ko Mesui Moala Saafi (Fakakai) mo Dr. Kalapoli Paongo mei Lofanga ‘a e kau ako ko ia.

Ko e konga pe ’ena ki mu’a ‘o e Kolisi ko Taufa’ahau I, na’e Ako Lotoloto Petani, pea hili e ta’u ’e 2, pea toki fakahuafa ’e Kuini Salote ko Taufa’ahau I. Hange na’e ‘ai ke ‘uluaki (I), he kuo ui ‘o ua e Taufa’ahau ‘i he taimi ni. Kuo u fakatokanga’i kuo ui pe ‘i he ngaahi ‘aho ni ko Taufa’ahau Pilolevu.

Kolisi ko Taufa’ahau 1957 - 1959

fai ’e Sekona Taungakava

Na’e fakahuafa ’e KUINI SALOTE ‘i he ta’u 1957, ko TAUFA’AHAU I, ‘a e ‘apiako ni, lolotonga ‘oku afifio ‘i Tau’akipulu, pea na’a ne finangalo ke fakahoko ’e he Kovana ‘o e ‘Otu Ha’apai ko Hon. ‘Ahome’e ‘i he ‘aho 4 ‘o Me, 1957. Ko e kole hingoa ‘a Siaosi Lepa Kupu, ko e faifekau Pule ‘o e vahefonua Ha’apai, pea na’e fai hono fakavala’i.

Ko Senituli Koloi ‘a e Puleako, ko Sekona Taungakava, na’e tokoni faiako. Na’e te’eki ha fekau’aki mo e Kolisi Pilolevu. Na’e pau ke hoko atu ‘a Senituli Koli ki he ‘Apiako Sia’atoutai, ‘o fai ai ’ene ako Tohitapu,ka e fokotu’u ‘a Sekona Taungakava ko hono fetongi, ‘o hoko atu ‘a e lakanga pule ‘i he 1958. Na’e ‘oange ‘a Peni Hafoka mo Simione ‘Ate ke tokoni ki hono fakalele ‘o e ako. Na’a mau kamata ke ngue fakataha ‘i he ta’u ko ia mo e Kolisi Pilolevu, na’e pule papalangi he ta’u ko ’eni ‘a e ki’i fefine ko Miss Snell, pea na’a ne vahevahe ke u fai ‘a e Hisitolia, Tonga mo e Art, ka e faiako ia ki he Kolisi Taufa’ahau he English mo e Literature, Spelling mo e Science. Na’a mau tauhi e ‘aho 4 ‘o Me. Ko e ‘aho fakamanatu fakataha mo e ‘aho ‘o Taufa’ahau ‘o e pilinisi (hoko) Kalauni ‘o e ‘aho ni. Na’a ku ngue fakataha mo e kau memipa ‘o e Kau Kolisi Tutuku ‘o e Kolisi ko tupou, pea ‘oku tu’a’ofa ki si’i kau paionia ‘o e ngaahi ‘aho ‘o Taufa’ahau kia Siosifa Ika, Siope ‘Ofa, Uepi Latu, Maama Molitika mo Sinoti ‘Akau’ola. Pea ko Vili Paongo ko e speaker ki he fanongonongo mo e ‘aho ‘o e Katoanga ‘a e Kolisi Taufa’ahau I. Ko e ta’u pe 3 mei he 1957 - ki he Tisema ‘o e 1959, pea te hiki mei he Kolisi ka e hiki mai ‘a Sione Kami ‘o fetongi ‘a e tu’unga.

Revised: June 1, 1996