Ko e Lotu

Ko e Lotu - Holo-mo’ui ‘i he paenga-tapu

Ko e tautapa 'a Jione Havea ['Oku ou faka'amu ke fakalotolahi kitautolu Tonga ke fakamahu'inga'i 'etau fai 'a e lotu, he ko 'etau tautapa mo e feinga ke tokanga mai hotau 'Otua. Ko e taimi lahi, 'oku tau tokanga ange ke teu'i 'etau lea ki hatau maheni, ha tangata pe ha fefine, 'o mälie ange ia 'i he'etau lea ki he 'Otua. 'Oku ou faka'amu ke 'ai mo 'etau lea ki he 'Otua, 'etau lotu, ke mälie mo ia! Ko e tautapa ni, ko e feinga ke fakafetaulaki 'a e tötö'onga ta'anga faka-Tonga mo e tötö'onga lotu faka-Tohitapu.

[Ko e tautapa ni na’e fuofua he’aki ‘i he Falelotu U.M.C. ‘oku lotu ai ‘a e käinga Tonga ‘i Honolulu, Hawaii, ‘i he Säpate hono ua ‘o Sanuali 1994. Na’e malava ke fai ha toe tokanga ki ai, pea mo hono fokotu’u atu ko eni, koe’uhi ko e tokoni mo e fakalotolahi kuo fai mai ’e hoku fanga temomo. ‘Oku ou fie faka’ilonga’i heni ‘a e tokoni ‘a Lipoi Finau mo Samiuela Taufa, Ka ne ta’e’oua, ne mei fëfë?] Ke tau lotu: ‘E ‘Otua Mäfimafi ë ko e tu’i ‘o e liliu
Liuanga mo’o tapuaki he maama ta’emaau
Liukava kaveinga tapu, mo’o e fa’ahinga angamalau. Fakamalü pea fakamalu ke fakalau pea fakama’u
Ha tö‘onga te’eki taau mo ha mo’ui te’eki a’u
Ko e ohi tama faka’Otua ki ha’auna täkanga tapu (pununga malu). Talu Itaniti ai ko e mafi ta’e liliu pea te’eki maliu
Hangai fofonga mai na ke fakakau mo fakafekau
‘Ilo’anga ia ’emau ta’etaau, ho fekau na fotufotu atu
‘Ilonga ai e tui te’eki ‘au’au, e mo’ui te’eki a’ua’u
‘Iloa homau fakangatangata ‘oka holo atu ‘i ho fala
‘Ilo e tu’unga faka-e-tangata he paenga ‘o ha’a ‘Otua. Ko ho paenga ‘oku kaunahu’aki pë ho’o ngaahi palomesi
‘O langolango hake kae holo atu ai ’emau tupe-he-mo’ui
Tongi malele ha mo’ui kuo tu’u taiki
He ko ho mamana ko e pae ke fe-tongi
Ka mau tuku tupe pea tuku mo’ui
‘O tu’u matafala pea lau kai ki Itaniti. Fakafeta’i ko e ngaahi tupe fakalangi ‘oku kei holoaki mai
Tö‘anga homau aveave, lau’anga homau tapuaki
Fakafeta’i ko ho’o tukumu’a ko e kelesi
Kelesi tömu’a ‘oku fakatupu pea tauhi ke fakamo’ui
Lango-tutulu’anga ‘o e maama ta’efa’afotuaki ni
Kelesi tolonga ko e ma’uma’uluta’anga e to’u-mo’ui
Kelesi tauloto ko e fou’anga mo e a’u’anga ‘o e fononga mei taimi
Kelesi laulötaha ko e tütü‘anga meesi
Kelesi faifio ko e ‘au’au’anga fakalangi ‘oku haofaki mo’ui. Fakafeta’i ko ho’o hilinga-tukumu’a ko e fekau’aki
Kau mai ‘a langi ke fakahokoloto mo e me’a efu ni
Kau atu e nonofo ni ke fakamaama fakalangi
Fekau’aki ‘i taimi ‘o fakamama’u ki Itaniti
Feluteni e ongo kuonga ‘i ho’o Kovinanite mo ha’a kakano
Papitaiso ke fuifui fakatu’amelie e tupe ne lau fänö
Topuva’e taha ‘a maama mo e Koeli taukapo
Haukinima ai he fakafukofuka ‘a e ‘ofa kanokato
Kano-loto-‘ofa e mo’ui mateaki kei holi ke taka nofo. Fakafeta’i ko ho’o lautaki ko e fakatau’ataina
Huhu’i e popula pea holoki e fale-ha’isia
Hu’ihu’i homau kavenga pea teketeke e loto totonua
Nono’o e mafai ‘o ha’a fakaehaua
Malu’i e mo’ui ‘o si’a kau ta’aliekina
Hüfanga’anga ‘o e tu’unga me’a kuo fäiekina
Fakatu’amelie’anga ‘o ha ‘amanaki kuo tu’enia
Fakamänavahake ha loto kuo no’osia
Pukepuke hake ha laumälie fulutämakia. Fakafeta’i ko ho’o hilinga lautaki ko e fai Kovinanite fo’ou
‘Oku ke fakatau’atäina pea pukepuke ma’u
‘O ohi pea fakatapui ki ha’auna täkanga tapu
Pusiaki’i ‘o ‘ö’öfaki ki ha lelei motu atu pea toputapu
Fakateunga malü ke fakamo’oni ki ha ‘ofa kuo ma’upu
Ha ongo kuo fatakau pea hopo hake ko e konisenisi kuo tau
Fakalau homau ngaahi ‘aho ki he fala kuo lau
Ka ko ho’o Kovinanite fo’ou ko e faingamälie ke toe kau atu
‘O mau tolonga ai ‘i he tapa mai ‘a e taloni motu atu
Ko e faingamälie ke papitaiso ‘i he laumälie o’ou
Ko e tu’umälie’anga he ko ho’o houhau kuo lolou. Fakafeta’i ko ho’o tukumuli ko e faka’atä mai ho pule’anga
‘Ikai te mau kei tuli, kui ai pë mo fakaikunoa
He kuo ke teu ‘a e kätoanga pea ‘omi ha potu mo’o homau fa’ahinga
Fakama’u ä ho sü ‘o ha’ele mai ke kilala
Holo mai ho’o tukumu’a ke mau pao-‘aki
Tongi’aki ho’o lautaki ko hamau failakiteli
Makätekina ai ha mamahi kuo lafi mai
Fu
si’aki
mai ha täpuaki kuo fakatoupïkoi ke a’utaki
Pea lau kuo toekai ’emau mo’ui he kuo mau kau mo langi
Touia’anga ‘o e tapuaki kuo tafesino’ivai
Taumuli-tonua e folau ‘oku angi ’e he mu’aki kaivai
Tü‘uta mätu’u ki he polopolo ‘o fakafeta’i
Fakafeta’i, fakafeta’i, ‘io, fakafeta’i kia Atonai. ‘Ikai te mau kei tu’u-taiki ai pë he kuo ke lafo mai
Ke pae-teke’i ’emau mo’ui fakafasifasi
Ke pae-malu’i homau loto vaivai
Ke pae-kai kae vetekina homau ngaahi ha’i
Ke pae-tuku he kuo ope atu homau ‘ofa’i
Luluku homau loto halaia he hakanga ho täpuaki
Kae ma’upu loto ‘a e fakangeingei ‘o loto langi
‘Asinisini’anga ‘o e tu’unga mo’ui ‘oku vete atu ni
Tu’akoi’anga ‘o hani a’usia ne fakatu’akovi
Fiefia’anga ‘o e mo’utämakia kuo lau-‘aki
Kakato’anga ‘o ha’a fie fakatamaio’eiki
Fakatautehina ‘oku fai mei langi ki he tamaio’eiki ‘a e tamaio’eiki
Vete ä pea no’o fo’ou e kau tamaio’eiki ni koe’uhi ko hevani
Lisingi ’emau angahala ke mama’o he ko Koe ’emau tamai
Puke atu pea tataki he ko Koe homau tauhi. Tafe mai ho’o kelesi ke fakapulupulu’aki
Ka e mapunopuna ‘i loto ho’o ‘ofa ‘o fai homau sikaki
Ko ho feohi’anga ena ke fai ma’u ai pë ‘a ’etau feohi
Hifo ho’o tapuaki koe’uhi ko Tonga mo e ‘otu fonua muli
‘A e falelotu mo hono kakai ke ke kau ai
‘A e fa’ahinga ‘oku tui ke ke moimoi’i ke ma’u tangï
‘A e fai-maea-mo’ui ‘oku fai ni ko Koe ke fakafekau‘aki
Kau mai ka mau mo’ui’aki pea fetauhi’aki
Tu’unga ‘i ho’o ‘ofa fungani lelei te’eki ngatuvai
‘O mau lava’i e hake’anga ni kuo mau anuanu tapuaki
Lau ai homau kai he mo’ui kuo ke foaki. Hifo ä Laumälie ‘o fä‘ofale
O’io’i ho fu’u ivi ‘o ha’u mo’o mau fakaake
Fakapuna homau loto ke hangë kuo ‘ai kapakau
Fokotu’u homau laumälie ke hangë ha makatu’u
Lotolotoi ‘i homau kuonga ka mau lotofale’ia
Toloi homau ngaahi ‘aho ka mau fua fatongia
Faka’ilo ho kaveinga pea fakataulama e vaha folau kuo mau kamata
Ka ko ha peau ta’ane ke ‘o’ou he ma’ahi kae ‘o kimautolu he matua
Ka ko ha ika fekai, si’omau laumälie ke ‘oua na’a keina
Tali e lotu ‘oku mau fai mo e mo’ui kuo momoi ki ho paenga
‘Oku mau hü atu tu’unga ‘i ho’o holo-tupe kuo fai
‘O fai ‘a e fakafeta’i ni tu’unga ‘i ho huafa ko Atonai ko homau ‘Eiki. ‘Emeni.