‘Oku ‘oatu heni e liliu-lea ‘o ha ngaahi konga ‘o e Fuakava Motu’a mei he mu’aki-lea ‘o e Tohi Tapu, ‘a ia ’e ‘oatu fakakongokonga ‘i he taimi faingamälie. Ko e ngäue faingata’a eni he ‘oku ‘ikai ko e liliu-lea pë ka ko e ohi-‘uhinga foki. ‘Oku lamalama taimi hono fakahoko, pea fai tau’atäina mei he liliu-Tohitapu ‘oku kautaha ai ‘a e Kösilio Fakafonua ‘o e Ngaahi Siasi ‘o Tonga mo e Kautaha Lau-Tohitapu ‘o e Pasifiki. ‘Oku mahu’inga ke faka’ilonga’i ‘a e ‘ätakai ‘o e ngäue ni, he ‘oku ‘ikai pule’i ’e ha feohi’anga lotu pe fakakouna ’e ha monü‘ia faka-e-koloa, ka ko ’eku fie fekuki pë mo e fu’ufu’unga lea ‘o e Tohitapu. ‘Oku ‘i ai e ngaahi ‘uhinga fakaekita ki hono ‘ahi’ahi e ngäue ni, kae fe’unga pë mu’a ’eni ki he taimi lolotonga ni: Ko e manako pë ki he Fuakava Motu’a. Taumaiä ’e ‘i ai ha liliu-lea te ne lava ke puke kotoa ‘a e mu’aki-lea, pe ‘ata’atä mei he ngaahi a’usia mo e hoholi ‘a ia ‘oku fai ‘a e liliu-lea! ‘Oua na’a ‘itengia ‘oka tuai e hoko atu, he ko e vavaku ni ‘oku hangë pë ha “mapu-mei he ngalu.” ‘Oku ongona ‘a e le’o, ka ‘oku kei lofia hono fötunga. ‘Oku fai fakataha ‘a e liliu-lea mo hono fatu e fakamatala ‘o e ngaahi tohi ‘oku liliu, ka ‘oku mu’a atu e fakalea kae toki mui atu ‘a e faka’uhinga. Ka ‘oku ‘i ai ha fakalelei mo ha fakatonutonu mai, ha fakatalanoa pe tokoni ki he liliu-lea mo e faka’uhinga, pea lafo mai mu’a (j.havea). ‘Oku ‘a kitautolu ‘a e faka’uhinga, ka ‘oku kei hiliö ‘a e motua’i-‘uhinga mo e füfünaki ‘o e mu’aki-lea. Ko e ‘uluaki fötunga ‘o e ngaahi saame ‘oku ‘oatu heni ‘oku ou feinga ke fakalalata mai e mu’aki-lea. Ko e fötunga hono ua, ‘a ë ’e ‘oatu fakataha mo e faka’uhinga, ’e toki ohi ai ‘a e fakalea ki he tötö‘onga ta’anga faka-Tonga. Ko ia ko e ngäue ni ‘oku te’eki kakato, pea ’e ‘i ai ha ngaahi fakalelei ’e muimui atu. ‘Oku hounga ki he feinga ni ‘a e faingamälie kuo foaki ’e he kau poupou ‘o e http://www.nomoa.com/tonga/lang/ ke fai ‘a e fetaulaki ‘i he paenga ni.
© Copyright 1998, Nomoa Publications